Trong bối cảnh các hãng xe lớn, Việt Nam đang nổi lên như một thị trường đầy tiềm năng và cơ hội phát triển. Không thiếu sự tham gia, nhiều thương hiệu xe Trung Quốc đã không ngừng xuất hiện trong vài năm qua, cung cấp cho người tiêu dùng đa dạng sự lựa chọn, bao gồm cả xe hybrid và xe hoàn toàn điện.

Nổi bật trong số các tên tuổi từ quốc gia đông dân nhất thế giới là một số nhà sản xuất xe điện đang “làm mưa làm gió” tại thị trường nội địa, bao gồm Wuling và BYD. Dù đã rất thành công tại quê nhà, nhưng khi bước vào Việt Nam, những mẫu xe điện Trung Quốc này dường như đang đối mặt với nhiều thách thức. Điều gì đã gây ra tình trạng này?

Chính sách hỗ trợ cho xe điện tại Trung Quốc

Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi ngành công nghiệp ô tô trong nước, Trung Quốc đã áp dụng nhiều chính sách hỗ trợ cho xe điện hoàn toàn.

Thống kê từ thông tư phát hành bởi Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) và Bộ Tài chính Trung Quốc vào ngày 23/7 cho thấy, người dùng thay thế ô tô sử dụng động cơ đốt trong bằng ô tô điện sẽ nhận được trợ cấp lên đến 20.000 nhân dân tệ (khoảng 70 triệu đồng) cho mỗi chiếc xe, gấp đôi so với trước đây.

Không chỉ có vậy, các thành phố lớn như Bắc Kinh và Thượng Hải còn thiết lập nhiều quy định hạn chế ô tô dùng động cơ đốt trong, điển hình như việc giới hạn số lượng xe được cấp phép đăng ký mỗi năm. Người tiêu dùng muốn sở hữu xe mới phải tham gia bốc thăm, với tỷ lệ “chọi” có thể lên đến 1:20.

Khi mua xe điện, người dân vẫn có thể thực hiện thủ tục đăng ký biển số như bình thường mà không cần phải tham gia bốc thăm. Do vậy, mặc dù “đất nước tỷ dân” này quy tụ rất nhiều thương hiệu xe điện nội địa vẫn thu hút sự cạnh tranh từ các ông lớn toàn cầu, điển hình như Tesla.

Chưa thực sự thuận tiện cho việc sử dụng tại Việt Nam

Bên cạnh những chính sách hỗ trợ hấp dẫn, yếu tố quyết định khiến người dân Trung Quốc ưa chuộng xe điện chính là sự thuận lợi trong việc sạc. Nhờ vào việc chuyển đổi sớm, hệ thống trạm sạc công cộng tại quốc gia này giờ đã phát triển đồng bộ, có độ phủ rộng và chi phí sạc rẻ hơn nhiều so với việc đổ nhiên liệu.

Trong khi đó, lĩnh vực xe điện tại Việt Nam vẫn còn chưa phát triển. Vấn đề giữa xe điện và trạm sạc tương tự như bài toán “đầu tiên là gà hay trứng”. Dù đã có một vài đơn vị thứ ba phát triển trạm sạc công cộng nhưng vẫn còn hạn chế về số lượng và phạm vi.

Chưa phải tất cả các hãng xe đều “chơi lớn” như VinFast, khi xây dựng trạm sạc trước khi bán xe điện. Đến hiện tại, nhà sản xuất Việt đã sở hữu hệ thống trạm sạc độc quyền gần như bao phủ toàn quốc, nhưng chưa có ý định mở cửa cho các thương hiệu khác.

Tất nhiên, xe điện không hoàn toàn phụ thuộc vào các trạm sạc công cộng, người dùng vẫn có thể sạc điện tại nhà thông qua bộ sạc di động. Tuy nhiên, nhược điểm là hệ thống điện dân dụng không tối ưu, cần thời gian sạc qua đêm mới đầy pin.

Thêm vào đó, với mật độ đô thị hiện nay ở Việt Nam, không phải người tiêu dùng nào cũng có thể đưa xe vào tận nhà để sạc. Mặc dù mẫu ô tô điện nhỏ gọn như Wuling Mini EV được quảng cáo có thể di chuyển dễ dàng trong ngõ nhỏ, nhưng vẫn sẽ phải “bó tay” trước những ngách hẻm chỉ đủ để một chiếc xe máy lọt qua.

Giá bán chưa đủ sức hấp dẫn đối với khách hàng Việt

Chính vì những yếu tố liên quan đến sạc điện, một trong những lý do khiến xe điện từ Trung Quốc vẫn chưa đạt được thành công tại Việt Nam đó là giá bán. Trong quan điểm của người tiêu dùng Việt, các sản phẩm từ “đất nước tỷ dân” cần phải có mức giá thấp hơn từ 30-50% so với những mẫu xe Nhật Bản hay Hàn Quốc.

Sự định kiến này bắt nguồn từ các chiến thuật giảm giá mà xe Trung Quốc thường áp dụng. Để tăng cường khả năng cạnh tranh, những sản phẩm đến từ thị trường này thường xuyên được giảm giá sâu sau một thời gian phát hành, chẳng hạn như Haval H6 HEV, có giá niêm yết gần 1 tỷ đồng nhưng thường xuyên giảm xuống còn 840 triệu đồng tại đại lý.

Về mặt giá cả, Wuling Mini EV có giá đề xuất trong khoảng từ 239-279 triệu đồng khi ra mắt vào năm 2023. Mặc dù mức giá này đưa mẫu xe trở thành ô tô rẻ nhất tại Việt Nam, nhưng với người tiêu dùng Việt, con số này vẫn chưa đủ hấp dẫn khi so sánh với các trang bị và tính năng khác.

Đầu tháng 8, nhà phân phối Wuling Mini EV đã điều chỉnh mức giá giảm tối đa 58 triệu đồng, đưa giá xuống còn từ 197-231 triệu đồng. Tuy nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng giá này vẫn chưa đủ thuyết phục, mà cần điều chỉnh xuống khoảng 150-200 triệu đồng.

BYD chính thức ra mắt tại Việt Nam vào tháng 7 với ba sản phẩm tiên phong là Dolphin, Atto 3 và Seal. Các mẫu xe này lần lượt thuộc phân khúc hatchback cỡ B, C-SUV và sedan hạng D.

Khác với kỳ vọng của người tiêu dùng Việt, giá bán của ba mẫu xe này không hề rẻ, tương đương với các đối thủ và những mẫu xe tích hợp động cơ đốt trong. Cụ thể, giá bán của BYD Dolphin ở phiên bản duy nhất là 659 triệu đồng; Atto 3 được cung cấp với hai phiên bản cùng mức giá từ 766-866 triệu đồng; giá Seal dao động từ 1,119-1,359 tỷ đồng.

Từ đó, mặc dù là thương hiệu ô tô bán chạy nhất Trung Quốc với thành tích ấn tượng là hơn 1,6 triệu chiếc bán ra trong nửa đầu năm 2024, nhưng BYD vẫn gặp khó khăn tại Việt Nam. Theo chia sẻ từ nhân viên bán hàng, khách hàng có tìm hiểu về xe của BYD nhưng tỷ lệ chốt đơn vẫn khá thấp, một phần do giá bán cao và hãng chưa sẵn sàng giảm giá.

Các chuyên gia cho rằng, việc BYD chưa muốn hạ giá có thể liên quan đến sự kiện gần đây xảy ra tại Thái Lan. Cụ thể, công ty xe điện này đã phải đối mặt với một làn sóng khiếu nại vì chính sách giảm giá liên tục, khiến nhiều khách hàng đã mua xe cảm thấy như bị lừa gạt.

Chiến thuật giảm giá có thể coi là một giải pháp “uống độc để giải khát”, theo nhận định của các chuyên gia. Mặc dù trong bối cảnh cạnh tranh, những sản phẩm có giá cả hợp lý sẽ thu hút hơn, nhưng điều này có thể làm ảnh hưởng đến hình ảnh của thương hiệu trong dài hạn.

Sự lo ngại về tính thanh khoản

Kể cả khi chấp nhận cắt giảm giá, các mẫu xe đến từ Trung Quốc vẫn sẽ gặp khó khăn do tâm lý của người tiêu dùng. Mặc dù ô tô đã trở nên phổ biến hơn, nhưng chúng vẫn được coi là một khoản tiêu sản có giá trị lớn, do đó, người tiêu dùng Việt thường quan tâm đến khả năng thanh khoản khi cần bán lại.

Không chỉ riêng xe Trung Quốc, các sản phẩm từ Hàn Quốc cũng đã từng phải đối diện với tình trạng này, đặc biệt trong giai đoạn năm 2015 trở về trước. Tính thanh khoản của một mẫu xe chủ yếu được quyết định bởi chất lượng sản phẩm và sự tồn tại của cộng đồng người tiêu dùng.

Nếu có được một tập người dùng rộng lớn, xe sẽ dễ dàng tìm được chủ khi cần bán lại. Nếu không có nhiều người quan tâm, giá phải giảm xuống để thu hút sự chú ý, đó cũng chính là lý do khiến các dòng xe Nhật Bản được yêu thích, khi độ bền bỉ đã được khẳng định qua năm tháng, cùng với tính thanh khoản tốt.